Ekonomik kriz hallerini kötüden daha az kötüye ya da yaşanan krizlerde uygulanan ekonomi politikalarının uygulamadaki zorluk derecelerine göre sıralamaya çalışırsak sıralama şöyle olacaktır.
1.Slumpflasyon, 2.Depresyon, 3.Resesyon, 4.Deflasyon, 5.Stagflasyon, 6.Enflasyon
Geçmiş makalelerimde enflasyon, stagflasyon, deflasyon ve resesyondan sıkça bahsetmeye çalışmıştım.Dileyen www.muhasebekulisi.com. Web sitesinden tekrar okuyabilir.
Bu makalemde sizlere en zordan bir önceki olan ekonomik depresyondan yani ekonomik bunalımdan bahsetmeye çalışacağım.
Birçok ekonomiste göre kapitalizmin çözülmesi gereken en önemli problemlerinden birisi, ekonomik depresyondur. Ancak yine de ekonomik depresyonun (bunalımın) evrensel bir tanımı yoktur. Yaygın olarak bir ekonomide iktisadi faaliyetlerin uzun süreli olarak aşağı yönlü olması ekonomik depresyon (ekonomik buhran/bunalım) olarak adlandırılmaktadır.
Genellikle resesyonda 6 aylık bir durgunluktan söz edilirken ekonomik depresyon için belli bir süre konusunda ortak bir noktaya varılamamış ancak çoğunluk resesyonun yaklaşık 2 veya 3 yıldan uzun sürmesi hali olarak nitelendirmiştir. Yine yaygın olarak kullanılan diğer kriterler ise gayri safi yurtiçi hâsılada (GSYİH) en az % 10'luk bir düşüş, %20 civarında bir işsizlik oranı, kullanılan kredilerin miktarının düşmesi, ülke ekonomisine yapılan yatırımlar azalması, yoksulluk ve evsizlikte önemli bir artış, ekonomik aktivitede keskin ve sürekli bir düşüş dönemine girilmesi söz konusudur. İlaveten borsa önemli ölçüde düşer ve kişisel ve ticari iflaslarda büyük bir artış olur.
Yukarıda zorluk derecesine göre sıraladığımız ekonomik kriz hallerinin hangisinin yaşandığını, hangisine girildiğini ve hangisinin bekleneceğini anlamak ve anlatmakta zor olabilir. Çünkü bunların bir bölümü çoğu kez bir arada olabileceği gibi zaman içinde birinden ötekine dönüşebilmektedir. Slumpflasyon da enflasyonla, resesyonun birlikte görülmesi ya da başlangıçta resesyon olarak başlayan bir krizin derinleştikçe depresyona dönüşebilmesi hali örnek olarak gösterilebilir. Hatta, enflasyonla büyüme bir arada giderken büyümenin durmasıyla birlikte stagflasyon ortaya çıkabilmesi söz konusu olabilmektedir.
Depresyonun tanımı içinde yer alan ekonomik faaliyetlerin uzun süreli aşağı yönde olması halinde, işsizliğin ve gelir düzeyinin azalması nedeniyle fiyatlar düşme eğilimi gösterir, toplam satın alma gücünün daralır ve ekonomiye eksi yönlü enflasyon hâkim olur. Bu durumda deflasyon ile karıştırabilmektedir.
Anlaşılabilmesi adına verilebilecek en güzel örnek A.B.D' de yaşanan ve Büyük Buhran olarak anılan krizdir. Büyük buhran on yıl sürdü, işsizlik oranı %25'e ulaştı ve ücretler %42 düştü. Bu depresyon dünyadaki diğer ekonomileri de etkiledi.
Teamülde ekonomik çöküntünün, darboğaz terimiyle de birbirine karıştırıldığı görülmektedir.
Örneğin; döviz yetersizliği, arz ve talebin birbirine uyum sağlayamaması, kredi tavan tutarlarının ihtiyaçları karşılayamaması gibi durumlar ekonomik çöküntü ile ilişiklendirilebilmektedir. Oysaki bu durum piyasaları etkileyen finansal faktörlerden birinin işlevselliğini (esnekliğini) kısa bir süre kaybetmesiyle birlikte, değişen durumlara anında uyum sağlayamaması halidir. Depresyon gibi bütün iş kollarını (bütün ekonomiyi) kapsamamaktadır.
Ekonomik depresyon konusunda 2008 de bir makale yayınlayan The Ekonomist, depresyonun teşhis edilebilmesi adına birkaç önemli noktaya değinmiştir. Bu noktalardan birkaç tanesi şöyledir:
Kötüleşen İşsizlik Oranları:
Yükselen Enflasyon
Düşen Konut Satışları
Artan Kredi Kartı Borçları ( Kredi kartı borçlularının temerrüde düşmeleri)
Kanaatimce tüm bunları üç kelime ile özetleyecek olursak çoğu krizde olduğu gibi depresyonun ana sebebi de tüketici güveninin kaybıdır. Neden mi?
Çünkü tüketici ekonomiye olan güvenini kaybederse, mal ve hizmetlere olan talepte düşecektir. Bu da beraberinde ekonomik büyümenin yavaşlamasına, şirketlerin zarar etmesine ve hisse senedi fiyatlarının düşmesine neden olacaktır. Bu ve benzeri olaylar zinciri de, bir geri bildirim döngüsü yaratarak tüketici güvenini daha da sarsılmasına ve ekonominin daha da kötüleşmesine sebebiyet veriyor olacaktır. Peki;
Ekonomik Depresyonun Ne Olduğunu Neden Bilmemiz Gerekiyor:
Çünkü bilirseniz; tedbir alamasanız da en azından hazırlık yapabilirsiniz. Unutmayın! Ekonomik bir bunalım sırasında, finansal sıkıntı yaygın ve uzun sürelidir. Yaşanan ekonomik durumun ekonomik bir depresyona dönüşebileceğini tahmin edebilirseniz, en azından borçlarınızı azaltmak veya ortadan kaldırmak için belki bir adım atabilirsiniz. Tasarruf oluşturmaya çalışabilir, yatırımlarınızı çeşitlendirebilirsiniz. Olası bir işten çıkarılma durumuyla baş edebilmek için hobilerinizi daha etkin yapmak adına kriz gelmeden önce eğitimini de alarak gelir kaynaklarınızı çeşitlendirmeyi düşünebilirsiniz.
Not: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.